分享源自:原创 陈世坤 践行至简心法 2023-10-28 06:50 发表于河南原文:“五脏者中之守也。中盛脏满气盛伤恐者,声如从室中言,是中气之湿也。言而微,终日乃复言者,此夺气也。衣被不敛,言语善恶,不避亲疏者,此神明之乱也。仓廪不藏者,是门户不要也,水泉不止者,是膀胱不藏也。得守者生,失守者死。”“五脏者,中之守也”∶中,内也,里也。守,守护,固藏。王冰曰:"身形之中,五神安守之所也。此则明观五脏也。" 五脏各有所藏,心藏神,脾藏意,肾藏精,肝藏魂,肺藏魄,五脏把人体的精华,把魂、神、意、魄、志都藏好了,藏好了精神才是完备的,所以叫做“中之守也。”“中之守”即是精气的内守。五脏是五神安守之所,五脏功能就是守护各自的精气不外泄流失。《素问经注节解》曰∶“腑为阳,属表,藏为阴,属里,为属里,故曰中。守者,故云五神安守之所是也。”《类经》曰:“五脏者,各有所藏。藏而弗失,则精神完固,故为中之守也。”黄元御注: “言五脏主藏精气,中之守护也。”“中盛脏满气盛伤恐者”“中”,指的是胸腹之中。“中盛满”,指胸腹胀满的证候。“气”,指湿气。“恐”为肾志,张景岳注:“伤恐者,肾受伤也。”气伤恐,即湿气损及肾脏。“音声如从室中言”指说话的声音好像从内室(或室穴)内传出那样沉闷而重浊不清。就是声音非常浑浊,难以听闻,而且声音不清晰,是脾胃之气,因为有湿所导致的一种症状。古人就用“从室中言”来形容声音透不出来,好像闷在里头了。这个声音就能判断出来他身体里边有湿气。“是中气之湿也。”指的是脾、肺、肾三脏之气为湿邪所困。马莳注:“是乃中气之湿所致也,肺脾肾三脏失守。”《类经》曰:“中,胸腹也。藏,脏腑也。盛满,胀急也。气胜,喘息也。伤恐者,肾受伤也。声如从室中言, 混浊不清也。是皆水气上逆之候,故为中气之湿证,此脾肺肾三脏之失守也。”《素问集注》认为∶“肾为水脏,受五脏之精而藏之,如肾不受藏,则中盛脏满矣。恐为肾志,如肾气不藏,而反胜于中,则伤动其肾志矣。气胜伤恐,则精亦外溢,故曰此中气之湿也。”备注:王冰曰:“中谓腹中,盛谓气盛,脏谓肺脏,气胜,谓胜于呼吸而喘息变易也。夫腹中气盛,肺脏充满,气胜息变,善伤于恐,言声不发,如在室中者,皆腹中有湿气乃尔。”马莳曰:“腹中甚盛,脏气胀满,气胜而喘,善伤于恐,其声如从室中所言,混浊难闻,是乃中气之湿所致也。”张志聪曰:“肾为水脏,受五脏之精而藏之,如肾不受藏,则中盛脏满矣。恐为肾志,如肾气不藏,而反胜于中,则伤动其肾志矣。气胜伤恐,则精亦外溢,故曰此中气之湿也。”“言而微,终日乃复言者,此夺气也。”“复言”,即反复说同样内容的话,也叫“郑声”,是精气大亏的反映。“夺气”指的是正气被劫夺、耗伤。《素问经注节解》曰:“元气削夺,则言语断续,神明昏乱,则凡事错妄,此易明也。”又曰:“此言五脏之精气虚而发声之如是也。微者,声气衰微也。终日复言者,气不接续也。”精气不足的人说话总是絮絮叨叨,但是又说不到点子上去,同样一个内容反复重复,声音还特别低。《伤寒论·阳明病篇》:“实则谵语,虚则郑声。郑声者,重语也。”王冰曰: “若言音微细,声断不续,甚夺其气乃如是也。”马莳曰:"言之所发者,本非终日之久,而声不接续,言而复言者,此乃正气之夺也。"《类经》曰:“言而微,终日乃复言者,气虚之甚,故声不接续,肺脏失守也。”“衣被不敛,言语善恶,不避亲疏者,此神明之乱也。”“避”,忌讳。吴昆注: “衣被不敛,去其衣被,无有羞恶也。言语善恶不避亲疏,虽亲亦詈骂也。此神明内乱者所为。”《类经》曰:“神明将脱,故昏乱若此,心脏之失守也。”《素问集注·卷二》注解曰∶“此论邪气盛而正气昏乱。”《素问注证发微》注解曰∶“盖心为君主之官,神明出焉,非神明之乱,必不至是矣。”心主神明,神明乱了之后,心脏就失守,心主神明,所以衣被不敛,言语善恶,不避亲疏。就是衣服也不穿了,被子也不盖了,也没有什么羞耻感了,说话也没有轻没有重,有时候还骂人,而且分不出里外。“仓廪不藏者,是门户不要也。”“仓廪不藏”指水谷下趋而泄泻不止的证候。即大便泄泻不止,是脾气衰不能约束肠胃门户的结果。张介宾注:“要,约束也。幽门、阑门、魄门,皆仓廪之门户, 门户不能固,则肠胃不能藏,所以泄利不禁,脾脏之失守也。”“水泉不止者,是膀胱不藏也。”“水泉不止”指即小便遗沥不禁,是肾虚不固,膀胱失藏造成的。杨上善注“水泉,小便也。人之小便不能自禁者,以脲胞(指膀胱)不能藏约,故遗不止也。”姚止庵注: “即如水泉不止,虽是膀胱不能收藏,然其所以不能收藏者,则皆肾虚,气不能摄之故也。”《类经》曰:“膀胱与肾为表里,所以藏津液,水泉不止而遗溲失禁,肾脏之失守也。”《素问经注节解》描述的非常详细:若仓廪不藏,世以责之脾胃,而不知胃有病则不受,脾有病则不运,今非不能受,不能运,乃藏之不固,其责在肾。何则?肾开窍于二阴,肾虚则不能禁固,即如水泉不止,虽是膀胱不能收藏,然其所以不能收藏者,则皆肾虚气不能摄之故也。《水热穴论》曰∶“肾者胃之关也。”“得守者生,失守者死。”“得守”,指五脏精神内藏,正能胜邪,故病主吉; “失守”,指五脏精神外泄,正不敌邪,故病主凶。吴昆注“上文五者,得守则脏气冲和故生, 失守则脏气败绝故死。”《类经》曰:“五脏得守,则无以上诸病,故生,失守则神去而死矣。”《素问经注节解》曰:“神以脏藏,脏以神守,故生死因之而判焉。”
分享的好!福生无量天尊
感谢老师分享!多多吉祥!